maandag 14 december 2009

Kunst, Part II: herkennen

Zoals ik in een vorige post al vertelde: kunst is niet altijd gemakkelijk om te begrijpen of zelfs maar te herkennen.
Wat ik bedoelde met begrijpen heb ik al - in de mate van het mogelijke - uitgelegd. Wat wil ik nu vertellen met 'Kunst is niet altijd makkelijk om te herkennen'?

Om te beginnen kan een werk - een stilleven, een readymade, een performance... - moeilijk te herkennen zijn áls kunst. Misschien is het hier dan ook beter om het woord 'erkennen' te gebruiken.

Zo kan ikzelf "Jan Fabre revisited" niet erkennen als kunstwerk, het is niet meer dan een eerbetoon van de ene kunstenaar aan de andere.

Maar herkennen, dat is nog iets compleet anders. Soms is kunst gewoon te vinden in een gang waar je altijd passeert, op straat, ergens in een hoekje in het station,... En soms is het moeilijk om het te zien, of te herkennen als kunst in plaats van iets dat daar maar toevallig staat, ligt of hangt.

Ik vind het niet makkelijk om dit onder woorden te brengen, maar ik zal het proberen aantonen met een voorbeeld.
Toen ik begin november in New York was, zijn we met een paar vrienden naar een vernissage gegaan van enkele Belgische kunstenaars. Mooie kunst, lelijke kunst, kunst die tot nadenken stemt en kunst die gewoon flauw is.
Maar wij zijn jongelui, en van zodra de tentoonstelling gezien is en we al een aantal bekers gratis wijn genuttigd hebben, krijgen wij zin in grappige dwaasheden. Iedereen die ooit op een kunsttentoonstelling heeft rondgelopen, heeft het waarschijnlijk al gedaan: Voor de grap staan kijken naar een kunstwerk, dat geen kunstwerk is. Of het nu om een vuilnisbak, een plek op de muur of een slapende suppoost gaat, van het moment dat er een aantal mensen rond gaat staan, zullen andere bezoekers ook altijd blijven hangen, ervan uitgaande dat het echt om kunst gaat. Als die slapende suppoost op dat moment wakker wordt, is de grap helemaal geslaagd.

Zo vroegen wij ons af of dat ook werkt met New Yorkerse hipsters. Gelukkig voor ons hoefden we niet te zoeken naar oververmoeid personeel, want daar lag - bijna speciaal voor ons daar neergelegd - een prachtige lege rode beker op de grond.
En daar gingen wij dan met z'n drieën rond staan. Om het helemaal compleet te maken trok ik zelfs een foto, begonnen we heftig te discussiëren over het ding en bukte ik mij zelfs om het 'werk' van dichterbij te bekijken. En toen viel het mij op.
Het bekertje was verdacht proper. Ook verschilde het van kleur met de bekertjes waaruit we allemaal dronken. En om het hele geval nog duidelijker te maken lag het ding nog eens met een dikke nagel vast aan de grond.
Wij stonden daar interesse te veinzen voor een zogezegd kunstwerk, dat uiteindelijk toch een kunstwerk bleek te zijn...

Om even te schetsen hoe moeilijk het soms kan zijn om kunst te herkennen als kunst. Niet dat het hier om een slecht kunstwerk ging, integendeel. Ik heb nog de hele avond nagedacht over het werk, over hoe kunst iets heel kleins kan zijn, over hoe gewend wij ondertussen wel niet zijn geraakt aan afval dat wij een bekertje op de grond gewoon als een bekertje zien, over hoe onopvallend een kunstenaar te werk kan gaan.

Het werk zelf kostte wel zo'n 24.000 euro, als ik mij niet vergis... Maar dat opent dan weer een andere discussie.

Geen opmerkingen: